"Sedno rzeczy" Sōseki Natsume

 

(...) różnicą, jaka nas dzieli, jest to, że stanowimy dwie odrębne istoty ludzkie? Starałem się w miarę moich możliwości opisać siebie tak, żebyś zrozumiał tę inną ludzką istotę. 

 

Sedno rzeczy z 1913 roku zaliczane jest do klasyki literatury japońskiej. Akcja dzieje na początku XX wieku - głównym wydarzeniem historycznym w książce jest śmierć cesarza  Mutsuhito w lipcu 1912 kończąca okres Meiji w Japonii. Bezimienny narrator powieści, młody człowiek, opowiada o swojej przyjaźni ze starszym mężczyzną poznanym w czasie wakacji nad morzem, którego określa mianem Senseia (Mistrza). Jesienią znajomość przenosi się na grunt tokijski i trwa kilka lat. Odwiedzając Senseia regularnie w domu narrator orientuje się, że w przeszłości mężczyzny tkwi jakaś tajemnica, będąca przyczyną jego samotniczego trybu życia i dobrowolnej izolacji od społeczeństwa. 

Bardzo pociągający może wydać się sposób w jaki Sedno rzeczy jest napisane. Bardzo uniwersalne tematy, takie jak samotność, relacje z innymi, poszukiwanie wiedzy, własnej drogi w życiu, różnice międzypokoleniowe pokazane są poprzez inną kulturę charakteryzującą się odmiennymi zwyczajami i sposobem myślenia. W oczywisty, ale fascynujący zarazem sposób znajduje to odzwierciedlenie w narracji, choćby na najprostszym poziomie opisów przyrody, jedno czy kilku zdaniowych skupionych bardziej nie na pejzażu, ale na wybranym z niego szczególe. Podobnie rzecz ma się ze stosowanymi  metaforami czy porównaniami, takimi jak, przykładowo: Jego serce pokrywała jakby warstwa laki, gruba i twarda, czy: Mój świat zmienił się nagle, jakby za jednym odwróceniem dłoni.

 

Sedno sprawy jest mroczną i nostalgiczną książką, która opowiada o końcu epoki i odchodzeniu pewnego pokolenia kreśląc przy tym pogłębione, wnikliwe portrety psychologiczne postaci, zwłaszcza fascynującego narratora zagadkowego Senseia. Skupia się na analizie sprzeczności tkwiących w ludzkiej psychice, pokazując w subtelny sposób skomplikowane emocje istniejące w relacjach rodzinnych, miłosnych czy wreszcie najważniejszych dla powieści przyjacielskich. Ukazuje też mroczniejsze strony natury ludzkiej, którą Sensei odkrywa najpierw u innych, a potem u siebie i traktuje w obu przypadkach jako rzecz niewybaczalną. Wrażliwość, poczucie winy każą mu wybrać izolację, a niewyznana tajemnica staje się jątrzącą się raną. Pociąga to za sobą określone konsekwencje - utkwienie w przeszłości, marazm życiowy, odpychanie bliskich. Samotność staje się wynikiem wyboru moralnego. Czy zrozumiałego, wreszcie słusznego? To główne pytanie, które stawia Sedno sprawy.

 

"Spać z kotem w łóżku" Lars Gustafsson

 

Nie wiem, czy lubię koty.

Moim zwierzęciem jest pies.

Psy rzadziej kłamią.

Ale przyjemnie jest spać z kotami

w łóżku, gdzieś w nogach łóżka,

tam gdzie palce ostrożnie

wyglądają na świat wśród nocy

jak strażnicy na murze

bardzo starego miasta.

Miasto Sen, Równina Mroku.

Kot w odpowiedniej odległości

i cichym porozumieniu

z palcami: 10 obrońców

przed ciemnością, chaosem, nicością

i odgłos pociągu w dali.

Sen kota wywołuje we mnie

głębszy sen,

gdy jak embrion zwija się

wokół własnego środka,

stwarza wrażenie zażyłości,

tak, zadomowienia w tym świecie,

jakby to było

naturalne miejsce

do życia.

___________

tł. Zbigniew Kruszyński